LẠC NỘI MẠC

Niềm tin của mọi nhà

Y HỌC HIỆN ĐẠI

LẠC NỘI MẠC TỬ CUNG

- Trong lạc nội mạc tử cung, các tế bào nội mạc tử cung bị lạc chỗ trong tiểu khung bên ngoài buồng tử cung. Các triệu chứng tùy thuộc vào vị trí của lạc nội mạc tử cung. Bộ ba triệu chứng kinh điển là thống kinh, giao hợp đau và vô sinh, nhưng các triệu chứng cũng có thể bao gồm khó đi tiểu và đau khi đại tiện. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng không liên quan đến giai đoạn bệnh. Chẩn đoán khi quan sát thấy trực tiếp hoặc đôi khi thông qua sinh thiết, thường qua nội soi ổ bụng. Các phương pháp điều trị bao gồm thuốc chống viêm, thuốc ức chế hoạt động của buồng trứng và tăng trưởng mô nội mạc tử cung, phẫu thuật cắt bỏ vùng niêm mạc tử cung lạc chỗ và nếu bệnh nghiêm trọng và không có kế hoạch có con thì có thể cắt tử cung đơn thuần hoặc cắt tử cung và phần phụ hai bên.

Phương pháp phẫu thuật cũng ảnh hưởng rất lớn đến chi phí mổ nội soi lạc nội mạc tử cung. Phương pháp nội soi ở mức bình thường dao động trong khoảng 9.000.000 – 10.000.000 VNĐ (không dịch vụ) và từ 13.000.000 – 14.000.000 VNĐ (có dịch vụ theo yêu cầu).22 thg 6, 2022

  Nội mạc tử cung thường lạc chỗ vào phúc mạc và thanh mạc trên bề mặt các cơ quan vùng chậu, thường ở buồng trứng, dây chằng rộng, túi cùng sau, dây chằng tử cung cùng.

Các vị trí ít phổ biến hơn bao gồm ống dẫn trứng, bề mặt ruột non, ruột già, niệu quản, bàng quang, âm đạo, cổ tử cung, sẹo phẫu thuật, và ít gặp hơn ở phổi, màng phổi và màng ngoài tim.

Chảy máu do sự lạc chỗ bất thường tại phúc mạc ban đầu gây phản ứng viêm vô khuẩn, tiếp đó là sự hình thành của fibrin, tạo bám dính và cuối cùng là sẹo, làm méo mó phúc mạc bề mặt của các cơ quan, dẫn đến đau và giải phẫu vùng chậu bị ảnh hưởng.

Tỷ lệ hiện hành được báo cáo khác nhau nhưng là khoảng

06 đến  10% ở tất cả phụ nữ

25 đến  50% ở phụ nữ vô sinh

75 đến  80% ở phụ nữ bị đau  vùng  chậu  mạn  tính

Tuổi trung bình được chẩn đoán là 27 tuổi, nhưng lạc nội mạc tử cung cho thấy có xảy ra ở tuổi thanh thiếu niên.

Căn nguyên và sinh lý 

bệnh của lạc nội mạc tử cung

-  Tỉ lệ mắc gia tăng ở những người thân thuộc thế hệ thứ nhất của những phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung và trong các nghiên cứu lớp sinh đôi ! gợi ý rằng di truyền cũng là một nhân tố.

-  Ở những bệnh nhân bị lạc nội mạc tử cung nặng và giải phẫu vùng chậu bị thay đổi, tỷ lệ vô sinh cao, có thể do giải phẫu bị thay đổi và tình trạng viêm gây cản trở đến cơ chế thụ tinh buồng trứng, thụ tinh noãn, và di động của vòi tử cung.

-  Một số bệnh nhân bị lạc nội mạc tử cung ít và giải phẫu xương chậu bình thường cũng vô sinh . Lý do suy giảm khả năng sinh sản không rõ ràng nhưng có thể bao gồm những điều sau:

-  Tăng tần suất của hội chứng các nang trứng đã hoàng thể hóa mà không giải phóng ra được (tế bào trứng bị mắc kẹt)

-  Tăng sản sinh prostaglandin phúc mạc hoặc tăng hoạt động của các đại thực bào phúc mạc làm ảnh hưởng đến chức năng thụ tinh, tinh trùng và tế bào trứng

-  Niêm mạc tử cung không được chấp nhận (do rối loạn chức năng của kỳ hoàng thể hay các bất thường khác)

-  Các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn có thể xảy ra đối với lạc nội mạc tử cung là

-  Tiền sử gia đình đối với những người rất thân thuộc thế hệ thứ nhất đã từng bị lạc nội mạc tử cung

-  Trì hoãn sinh con hoặc không sinh con

-  Có kinh lần đầu sớm

-  Mãn kinh muộn

-  Chu kỳ kinh nguyệt rút ngắn (< 27 ngày) với kinh nguyệt ra nhiều và kéo dài ( > 8 ngày)

-  Dị tật ống dẫn trứng Müllerian (ví dụ: di tích sừng tử cung không thông, giảm sản cổ tử cung  -  kèm theo tắc nghẽn đường ra ngoài của tử cung)

-   Tiếp xúc với diethylstilbestrol trong tử cung

-   Các yếu tố bảo vệ tiềm ẩn bao gồm

-   Sinh nhiều lần

-   Cho con bú kéo dài

-   Bắt đầu có kinh muộn

-   Sử dụng thuốc ngừa thai dạng uống liều thấp trong thời gian dài (liên tục hoặc theo chu kỳ)

Tài liệu tham khảo về căn nguyên và sinh lý bệnh

1.SahaR,PetterssonHJ,SvedbergP,etal:Heritabilityof endometriosis.FertilSteril104(4):947–952,2015. doi:10.1016/j.fertnstert.2015.06.035 Xuất bản điện tử ngày 22 tháng 7 năm 2015.

NỘI MẠC DÍNH BÀNG QUANG

Lạc nội mạc tử cung 

Theo quan niệm Đông Y

Theo Đông y : Lạc nội mạc tử cung là một chứng bệnh do huyết ứ - Thuộc phạm trù - Thống kinh - Bất dựng - Trưng hà . Phương pháp điều trị chủ yếu để chữa là hoạt huyết ứ . Sau đây , chúng ta cùng tìm hiểu về bệnh lạc nội mạc tử cung và cây thuốc chữa lạc nội mạc tử cung hiệu quả nhất.

Trong Đông y -  Lạc nội mạc tử cung thuộc phạm trù 

Thống kinh  ...   Có kinh đau bụng dữ dội

Bất dựng      ...   Chậm có thai hoặc vô sinh

Trưng hà      ...   Vùng bụng dưới đau có bỉ khối

Biểu thị tình trạng khí huyết bị ngưng trệ , khí huyết không lưu thông . Đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng Rối loạn kinh nguyệt , máu kinh vón cục và màu sẫm , các cơn đau bụng kinh kéo dài , cơ thể đau nhức , mệt mỏi .

Đau bụng dữ dội trong chu kỳ kinh nguyệt , bệnh càng lâu ngày thì đau càng nặng và đặc biệt là gây vô sinh nếu không được điều trị kịp thời.

Đồng thời, bệnh nhân thường bị đau trong và sau khi giao hợp, khi đi vệ sinh . có những cơn co thắt hai bên đùi ...

THEO ĐÔNG Y

Lạc nội mạc tử cung được chia thành 5 thể bệnh khác nhau

1 - Khí trệ         Huyết ứ 

2 - Hàn ngưng  Huyết ứ.

3 - Khí hư         Huyết ứ.

4 - Nhiệt uất     Huyết ứ.

5 - Thận hư      Huyết ứ.

Nguyên tắc điều trị của Đông y 

Chủ yếu bằng phương pháp Hoạt huyết Hóa ứ đã đem lại hiệu quả cao . Thuốc có tác dụng điều hòa miễn dịch , điều hòa kinh nguyệt và khí huyết , cân bằng âm dương , giúp cơ thể phụ nữ khỏe mạnh hơn và có thể có thai . Tùy từng thể bệnh mà dùng bài thuốc phù hợp như sau …

Thể khí trệ huyết ứ

Triệu chứng : Ngực, bụng eo bĩ khối (hòn cục), bụng đau có chỗ nhất định, tiết tả lâu không cầm, ra chất niêm dịch lẫn máu.

Pháp điều trị :  Sơ can lý khí - Hoạt huyết Hóa ứ .

Bài thuốc           :  Cách hạ trục ứ thang

Đương quy 20g . Xích thược 15g . Xuyên khung 10g . Đào nhân 15g . Hồng hoa 15g . Chỉ xác 15g . Nguyên hồ 15g . Linh chi  15g . Đơn bì  10g . Ô dược 15g . Hương phụ  15g . Chích cam thảo 10g .

Đương quy

Gia giảm:

- Nếu khí trệ là chủ , bụng dưới trướng nặng , đau ít gia xuyên luyện tử 15g .

- Nếu huyết ứ là chủ , vùng bụng dưới đau nặng hơn trướng , gia bồ hoàng 15g . Nếu nặng gia ngũ linh chi 20g .

- Nếu vùng bụng dưới đau dữ dội , gia toàn yết 3 con , tam lăng 15g , nga truật 15g .

- Nếu có trưng hà gia huyết kiệt 15g , xuyên sơn giáp 15g , tạo giác thích 20g , tam lăng 15g , nga truật 15g .

TRƯNG   –   HÀ 

ĐAU VÙNG BỤNG DƯỚI

Trưng thuộc huyết  . Tích khối sờ nắn thấy rõ . Đau cố định

Hà       thuộc khí     .  Sờ nắn không rõ . Đau không cố định

Thể hàn ngưng huyết ứ  

Triệu chứng

Bụng dưới tích khối mà đau, hoặc có khối mà không đau, hoặc có

đau mà không khối. Kinh nguyệt một tháng 3 đến 5 kỳ, hoặc liên tiếp

không ngừng, hoặc ngừng rồi lại thấy. Máu hoặc tím hoặc đen hoặc

có hòn cục, kiêm bụng dưới đau dữ dội hoặc trong chất khí hư có

màu hồng.

Phép điều trị : Ôn kinh Tán hàn - Hoạt huyết Khứ ứ.
Bài thuốc : Thiểu phúc trục ứ thang.
Tiểu hồi hương 15g . Can khương 15g . Nguyên hồ 15g . 

Linh chi 15g . Một dược 15g . xuyên khung 10g . 

Đương quy 20g . Bồ hoàng 15g . Nhục quế15g . 

Xích thược 15g .

Lạc nội mạc tử cung.

Gia giảm
Nếu đau bụng nhiều . Chi lạnh ra mồ hôi, gia xuyên tiêu 15g, 

xuyên ô chế 10g.
Dương hư nội hàn, gia nhân sâm 15g, phụ tử chế 15g, tiên linh tỳ 20g.
Nếu thấp tà tương đối nặng, kiêm có tức ngực bụng trướng, rêu lưỡi
trắng bẩn gia xương truật 15g, quất bì 10g, trạch lan 15g, phục linh
20g.


Thể khí hư huyết ứ

Triệu chứng : Bán thân bất toại, miệng mắt méo xệch, nói năng
ngọng nghịu, khóc miệng chảy nước dãi, hoặc tai nạn, nửa người
dưới mềm yếu, đại tiện khô ráo, tiểu tiện nhiều lần mà xẻn, hoặc đái
són không cầm. Bệnh nhân có âm hư huyết nhiệt cấm dùng.

Pháp điều trị : Bổ dương Ích khí - Hoạt huyết Khứ ứ.
Bài thuốc : Bổ dương hoàn ngũ thang.
Hoàng kỳ 30g . Đương quy 20g . Xích thược 15g . Địa long 20g .
Xuyên khung 10g . Đào nhân 15g . Hồng hoa 15g.
Gia giảm:
Ra mồ hôi sợ lạnh, gia quế chi 15g, bạch thược 15g.
Bụng đau nhiều gia ngải diệp 15g, tiểu hồi hương 15g, nhũ hương
15g, một dược 15g.
Nếu nôn , buồn nôn gia ngô thù du 15g, can khương 10g, bán hạ 10g.
Đại tiện nát gia nhục đậu khấu 15g, hồ lô ba 15g, bổ cốt chỉ 20g.

Thể nhiệt uất huyết ứ

Triệu chứng : Đau đầu ngoan cố ngực đau, nội nhiệt, phiền táo, ách
nghịch (nấc) tâm quí (hồi hộp) mất ngủ, sốt về buổi chiều và chứng
thổ huyết có các biểu hiện của ứ huyết. Nếu xanh lờ mờ, hai mắt
quầng thâm, đau như rìa lưỡi có gân xanh ban ứ, mặt lưỡi có vân
đâm, chỗ đau cố định.
Phép điều trị : Thanh nhiệt Hòa dinh - Hoạt huyết Khứ ứ.
Bài thuốc : Huyết phủ trục ứ thang gia v ị
Đào nhân 15g . Hồng hoa 15g . Đương quy 20g . Sinh địa 30g .
Xích thược 20g . Xuyên khung 10g . Sài hồ 10g . Chỉ xác 10g .
Ngưu tất 10g . Cam thảo 10g . C át cánh 10g . Đan sâm 20g . Đan bì
15g.
Gia giảm
Khi hành kinh phát nhiệt gia hoàng cầm 15g , thanh hao 15g.
Đại tiện khô táo gia đại hoàng 15g , chỉ thực 10g.
Bụng đau nhiều gia ngư tinh thảo 20g , địa miết trùng 15g , ngũ linh
chi 15g.
Miệng đắng họng khô, phiền táo dễ nộ gia chi tử 15g, hoàng cầm
15g.




Thể thận hư huyết ứ

Triệu chứng : Bệnh lý có chứng huyết ứ, đặc biệt trong trường hợp
huyết ứ gây rối loạn kinh nguyệt, sắc kinh tía sẫm, dính, có huyết
cục hoặc bế kinh, thống kinh, sản hậu huyết hư ứ trệ, bụng trướng
đau, tổn thương do trật tả gây ứ huyết, tụ huyết…
Phép điều trị : Ích thận Điều kinh - Hoạt huyết Khứ ứ.
Bài thuốc : Quy thận hoàn hợp Đào hồng tứ vật thang
Thục địa 20g . Sơn dược 20g . Sơn thù du 15g . Phục linh 20g .
Đương quy 20g . Câu kỷ tử 20g . Đỗ trọng 15g . Thỏ ty tử 15g . Đào
nhân 15g . Hồng hoa 15g . Xuyên khung 10g . Bạch thược 20g.
Gia giảm :
Eo lưng đau mỏi gia tiên linh tỳ 20g, tang ký sinh 15g, cẩu tích 15g.
Đại tiện phân sống gia bổ cốt chỉ 20g, xích thạch chi 20g.

Lưu ý khi điều trị lạc nội mạc tử cung bằng Đông y

- Điều trị lạc nội mạc tử cung bằng Đông y cũng cho kết quả tốt, tuy nhiên chị em vẫn phải thăm khám kỹ càng , chẩn đoán chính xác từ y học hiện đại , bởi các xét nghiệm , siêu âm của Tây y sẽ cho kết quả chính xác hơn . Khi có kết qua khám và  xét nghiệm , bạn mới lựa chọn chữa theo Đông y hay Tây y tùy ý muốn.

Đông y lành tính và chỉ cho kết quả tốt nếu bạn bốc thuốc ở những địa chỉ khám chữa bệnh , uy tín , vì vậy việc xem xét lựa chọn những nơi tốt , thầy thuốc có kiến thức , có tâm và kinh nghiệm là điều rất quan trọng

Việc điều trị lạc nội mạc tử cung bằng Đông y cần kiên trì, nhẫn nại, nhất là đặc tính của căn bệnh này là khó triệt để và dễ tái phát, bạn không nên bỏ giữa chừng mà cần theo lâu dài.

- Uống thuốc Đông y cần theo sự chỉ dẫn của bác sĩ , Thầy thuốc ... không được tùy tiện thêm hoặc bớt thuốc , uống quá liều hoặc ít hơn sẽ không cho kết quả tốt.

- Trong quá trình điều trị lạc nội mạc tử cung . Nên theo dõi siêu âm định kỳ hàng tháng vào các ngày trước chu kỳ kinh và sau kỳ kinh  để kiểm tra kích thước khối u lạc nội mạc và có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào bạn cũng cần báo cho thầy thuốc và đến cơ sở y tế chuyên sâu ....

 

Tài liệu tham khảo 

- Tạp chí Đông y và các tài liệu y học phổ thông

- ĐỀU TRỊ PHỤ KHOA ĐÔNG Y

GS Bs Trần Văn Kỳ  - Y Học Cổ Truyền

Bệnh phụ nữ - Trịnh Lợi Nhân - Lương Học Lâm

Phụ Khoa Đông Y 

Y tông Kim Giám Yếu Quyết

Hà Văn Cầu - Sổ tay các vị thuốc y học dân tộc