BÁT THỐNG THANG

BÁT THỐNG THẬP TAM THANG

(13 thang trị 8 chứng đau nhức)

A  - ĐẦU THỐNG

Bệnh nhức đầu có nhiều chứng dưới đây là thang trị 

Chung các chứng nhức đầu (có gia giảm).

I   THANH THƯỢNG THANG

01	Thượng truật	3 chỉ (sao cầm)
02	Xuyên khung	2 chỉ
03	Bạch chỉ	2 chỉ
04	Phòng phong	2 chỉ
05	Đương quy	2 chỉ
06	Độc hoạt	2 chỉ
07	Cương hoạt	2 chỉ
08	man kinh tử	2 chỉ
09	Cức hoa	2 chỉ
10	Mạch môn	2 chỉ (bổ tim)
11	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
12	Tế tản	1 chỉ rưỡi
13	Huỳnh cầm	1 chỉ (sao rượu)
14	Sanh cương	3 lát

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

II  BÁN BẠCH THIÊNG THANG

Chữa ! Đàm huyết đầu thống . Tâm thần điên đảo . Choáng váng xây xẩm , buồn mửa . Do mỡ máu cao [ tăng cholesterol]

01	Trạch tả	2 chỉ (sao muối)
02	Phục linh	2 chỉ
03	Thiên ma	2 chỉ
04	Phòng đảng sâm	3 chỉ
05	Chích huỳnh kỳ	2 chỉ
06	Thương truật	2 chỉ
07	Thần khúc	2 chỉ (sao)
08	Bạch truật	3 chỉ (sao cám)
09	Chế bán hạ	2 chỉ
10	Trần bì	1 chỉ rưỡi
11	Mạch nha	2 chỉ (sao)
12	Huỳnh bá	8 phần (sao rượu)
13	Bào càn cương	7 phân
14	Sanh cuơng	3 lát

Gồm chung 14 vị, sắc 3 chén còn lại 1 chén mà uống.

Nếu nhức đầu bên phía tay trái là do huyết hư hỏa vọng.

 Hãy dùng:

 III  TỨ VẬT BỒI HUYẾT HẠ HỎA THANG

Nhức đầu phía bên trái nhiều ?

Huyết hư , hoả vọng , nhức đầu , nóng bứt rứt , mất ngủ , tiểu vàng ...

01	Sanh địa	2 chỉ
02	Xuyên khung	2 chỉ
03	Đương quy	2 chỉ
04	Mạn kinh tử	2 chỉ (đâm nhỏ)
05	Phòng phong	2 chỉ
06	Kinh giới	2 chỉ
07	Tri mẫu	1 chỉ rưỡi (sao rượu)
08	Huỳnh bá	1 chỉ rưỡi (sao rượu)
09	Huỳnh câm	7 phần (sao rượu)
10	Sơn chi tử	7 phân (sao)

Gồm có 10 vị , sắc 2 chén còn 7 phân mà uống.

Nếu nhức đầu bên phía tay phải là do khí hư, đàm động.

 Hãy dùng:

IV  ÍCH KHÍ TÁN KHÁI THANG

Nhức đầu phía bên phải nhiều ?

Do khí hư , đàm động , phong nhiệt thịnh [ cholesterol máu cao]

01	Phòng đảng sâm	3 chỉ
02	Bạch truật	3 chỉ (sao cám)
03	Chích huỳnh kỳ	3 chỉ
04	Chế bán hạ	2 chỉ
05	Xuyên khung	2 chỉ
07	Kiểu bổn	2 chỉ
08	Thăng ma	1 chỉ rưỡi
09	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
10	Tế tân	1 chỉ rưỡi
11	Huỳnh bá	7 phân (sao rượu)
12	Đại táo	2 trái
13	Sanh cương	3 lát.

Gồm chung 13 vị, sắc 3 chén còn lại 8 phần mà uống 1 lần.

Nhức đầu mà nhức hai bên xương chân mày, là do cẩm phong nhiệt

Đạm uất hai ống hơi . Não phong ...

 Hãy Dùng:

VI  TUYỀN KỲ GIẢI NHIỆT TÁN KHÁT THANG

01	Phòng phong	2 chỉ
02	Xuyên cương hoạt	2 chỉ
03	Chế hàn bạ	2 chỉ
04	Chích cam thay	1 chỉ rưỡi
05	Huỳnh cầm	1 chỉ (sao rượu).

Gồm có 5 vị, sắc 2 chén rưỡi nước còn lại 7 phân, uống 1 lần.

 

B - TÂM THỐNG

(Đau chấn thủy).

Bệnh này đau ngay cuống bao tử . Uất hơi sinh nóng

Hễ lấy tay rờ trúng chỗ đau càng đau hơn .

Đó là chứng thật, còn chứng hư, thì lúc đau hể để tay

mạnh vào chỗ đau là bớt đau ngay.

Hay dùng :

VI  TÂM THỐNG ĐIỀU TRUNG THANG

(gia giảm)

1	Thảo đậu khấu	2 chỉ (đâm)
02	Thương truật	3 chỉ (sao)
03	Bình lang	2 chỉ
04	Kiết cánh	2 chỉ
05	Chế hương phụ	2 chỉ
06	Ô dược	2 chỉ
07	Chế bán hạ	2 chỉ
08	Chỉ xác	2 chỉ (sao) 1
09	Thần khúc	2 chỉ
10	Sơn chi tử  chỉ	I chi rưới
11	Trần bi	1 chỉ rưỡi (gói riêng)
12	Mộc hương	1 chỉ rưỡi

Gồm chung 12 vị, sắc 3 chén còn lại 8 phân mà uống

 (Vị Mộc hương không sắc, để mài vào nước thuốc đã sắc).

* DẶN RIÊNG:

(về gia giảm)  Lúc đau mà nóng nhiều,

Thì thêm

- Trước như                                                         1 chỉ

- Huỳnh liên                                                             1 chỉ (sao gừng)

b) Lúc đau mà lạnh tay chân thì thêm:

Bào càn cương                                              2 chỉ

Quế : 1 chỉ rưỡi

NHỚ   : Bỏ bớt 3 vị

(SƠN CHI TỬ . TRÚC NHƯ . HUỲNH LIÊN)

c) Lúc đau đè tay vào càng đau nhiều, thì thêm.

Đương quy                                                               2 chỉ

- Ngũ linh chi                                                             2 chỉ

Đào nhơn                                                                    2 chỉ (đâm)

d) Nếu đờm nhiều, uất hơi, thì thêm:

Qua lâu nhân                                                            2 chỉ (bỏ vỏ, bỏ đầu, đâm)

Nam tính                                                                      2 chỉ

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

C - PHÚC THỐNG

(Đau bụng)

Đau bụng có nhiều chứng, nhưng cứ dùng thang thuốc dưới đây rồi gia giảm tùy chứng bệnh

 VII   MÔ KỶ ĐIỀU TRUNG THANG

01 - Thương truật	3 chỉ (sao cám)
02 - Hậu phát	2 chỉ (sao gừng)
03 - Phục linh	2 chỉ
04 - Thần khúc	2 chỉ
05 - Chế hương phụ	1 chỉ rưỡi (sao)
06 - Trần bì	2 chỉ
0 7- Xuyên khung	1 chỉ rưỡi
08 - Hoạt thạch	1 chỉ rưỡi
09 - Bạch chỉ	1 chỉ rưỡi
10 - Sơn chi tử	1 chỉ rưỡi
12 - Mộc hương	1 chỉ
13 - Cương thán	1 chỉ
Gồm 13 vị, sắc 3 chén còn lại 1 chén mà uống.

 * DẶN RIÊNG

- (về gia giảm)

a) Nếu đau trằn (trệ khí) thì thêm:

Sa nhơn                     2 chỉ (sao)

Tô cánh                     2 chỉ

b) Nếu đau bụng mà lạnh người, thì thêm

- Nhục quế               1 chỉ rưỡi

Bào càn cương         1 chỉ

(NHỚ ! bớt bỏ 3 vị  : Sơn chi tử, Hoạt thạch và Bạch chỉ).

c) Đau bụng mà ứ huyết, thì thêm

- Đào nhơn                    2 chỉ

- Quy vĩ                          2 chỉ

 Xích thược            2 chỉ

d) Nếu đau bụng do trúng thực, thuộc về đồ ăn thịt mở thì thêm:

Sơn tra                        2 chỉ

e) Nếu đau bụng do trúng thực, thuốc về thực ăn bột, bánh thì thêm:

Mạch nha bình                2 chỉ (sào)

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

D  . HIỆP THỐNG

(đau thắt ngang hông)

Đau hông thuộc về gan , hoặc bị cảm nóng xâm nhập vào gan.

Hãy dùng :

VII  SÀI HỒ BỔ CAN THANG

(gia giảm)

01	Bắc san hô	2 chỉ
02	Chế bán hạ	2 chỉ
03	Huỳnh cẩm	1 chỉ (sao rượu)
04	Bạch thược	2 chỉ (sao rượu)
05	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
06	Thanh bì	2 chỉ
07	Xuyên khung	2 chỉ
08	Phục linh	2 chỉ
09	Mẫu đơn bì	1 chỉ rưỡi
10	Đại táo	2 trái
11	Sanh cương	3 lát

Gồm 11 vị, sắc 2 chén rưởi còn 7 phân mà uống 1 lần.

 PHẦN GIA GIẢM

a/ Đang đau mà khô miệng và xót ruột thì hên:
- Thanh đại	1 chỉ rưỡi
- Long đởm thảo	1 chỉ
b/ Đau hông bên hữu (thuộc đàm) thì thêm:
- Chế nam tinh	2 chỉ
- Bạch giới tử	2 chỉ (sao, đâm)
- Phục linh	2 chỉ
c/ Đau hông bên tả (thuộc huyết) thì thêm:
- Thục địa	2 chỉ
- Xuyên khung	2 chỉ
- Đương qui	2 chỉ
- Bạch thược	2 chỉ
- Đào nhơn	2 chỉ (đâm)
- Hồng hoa	2 chỉ

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

E .  YÊU THỐNG

(đau lưng)

Đau lưng cũng có nhiều chứng , tuy nhiên đều do thận hư , suy.

Hãy dùng:

IX  TRÁNG THẬN ÍCH KHẢM THANG

(gia giảm)

01	Thục địa	3 chỉ
02	Hoài sơn	3 chỉ
03	Chế hương phụ	2 chỉ
04	Táo nhục	2 chỉ
05	Tục đoạn	2 chỉ
06	Ô dược	2 chỉ
07	Đổ trọng	2 chỉ
08	Phá cố chỉ	2 chỉ (sao rượu
09	Sa nhơn	2 chỉ (đâm)
10	Trạch tả	2 chỉ
11	Mộc qua	2 chỉ
12	Đơn bì	1 chỉ

Gồm có 12 vị, sắc 2 chén rưỡi còn 7 phân mà uống 1 lần.

 DẶN RIÊNG VỀ GIA GIẢM

a/ Nếu lòng bàn tay, bàn chân nóng, trên mặt khô và khát nước, thì thêm:

- Trí mẫu                                       1 chỉ rưỡi (sao rượu)

- Huỳnh bá                                     1 chỉ (sao rượu)

b/ Nếu tay chân lạnh, không khát nước, thì thêm:

- Bào càn cương                            1 chỉ rưỡi

- Quế     2 chỉ         

G . TÝ THỐNG

(Đau cánh tay)

Đau cánh tay do nhiều chứng , như kinh lạc , huyết hư

Cảm hàn , cảm phong thấp , hoặc bị đánh té mà đau nhức.

Hãy dùng:

X   HOẠT KINH THANG:

01	Bạch truật	3 chỉ (sao cám)
02	Thương truật	3 chỉ (sao cám)
03	Cương hoạt	2 chỉ
04	Phòng phong	2 chỉ
05	Chế nam tinh	2 chỉ
06	Chế bán hạ	2 chỉ
07	Tần giao	2 chỉ
08	Quế chi	2 chỉ
09	Độc hoạt	2 chỉ

Gồm có 9 vị , sắc 2 chén rưỡi  còn 7 phân mà uống.

* DẶN THÊM

a/ Đau cánh tay tả, thuộc huyết hư thì thêm:

- Xuyên khung                                                         2 chỉ

- Đương qui                                                             2 chỉ

b/ Đau cánh tay hữu, thuộc khí hư, thì thêm:

- Bạch giới tử                                                           2 chỉ (sao dấm)

- Trước lịch      2 (chế nước gừng)

                                                                   

Nếu vì vận động mà trặc gân, đau cánh tay.

Hãy dùng

 XI  TÙNG PHONG CƯƠNG HOẠT THANG

01	Thương truật	3 chỉ (sao cám)
02	Phục linh	2 chỉ
03	Chế hương phụ	2 chỉ
04	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
05	Đương quy	2 chỉ
06	Cương hoạt	1 chỉ rưỡi
07	Quế chi	2 chỉ
08	Xuyên khung	2 chỉ
09	Phòng phong	2 chỉ
10	Tần giao	2 chỉ
11	Chế bán hạ	2 chỉ
12	Độc hoạt	2 chỉ
13	Mộc dược	1 chỉ rưởi
14	Nhủ hương		1 chỉ rưỡi
15	Trần bì		1 chỉ rưởi

Gồm có 15 vị, sắc 3 chén còn 1 chén, chế thêm vào thuốc 1 ly rượu nhỏ (rượu trắng) uống lúc đói bụng.

 

H . TÍCH BỐI THỐNG

(Đau lưng trên, từ nửa lưng trở lên chả vay)

Đau lưng trên là do uất đàm. Hãy dùng.

XII   THAM HIỆP THANG

01	Phục linh	2 chỉ
02	Xuyên khung	2 chỉ
03	Kiết cánh	2 chỉ
04	Từ tô	2 chỉ
05	Chế hương phụ	2 chỉ
06	Chế bán hạ	2 chỉ
07	Ô dước	2 chỉ
08	Bạch chỉ	2 chỉ
09	Cương hoạt	2 chỉ rưỡi
10	Thương truật	3 chỉ (sao)
11	Trần bì	1 chỉ rưỡi (sao)
12	Chỉ xác	2 chỉ (sao cám)
13	Cương tàm (con tằm)	2 chỉ
14	Ma hoàng	1 chỉ
15	Bào càn cương	2 chỉ
16	Chích cam thảo	1 chỉ rưỡi
17	Đại táo	2 trái
18	Sanh cương	3 lát

Gồm chung 18 vị, sắc 3 chén nước còn lại 1 chén mà uống.

 

150 BÀI THUỐC GIA TRUYỀN

1 . CỐT THỐNG

 (đau nhức các đầu xương)

Chứng cốt thống có 2 chứng, đau nhức các đầu xương về lúc ban ngày và lúc ban đêm. 

Ban ngày là khí trệ, ban đêm là huyết hư.

Hãy dùng

 XIII  TÙNG PHONG CƯƠNG HOẠT THANG

01	Cương hoạt	1 chỉ rưởi
02	Thương truật	3 chỉ (sao cám)
03	Bạch thược	2 chỉ (sao rượu)
04	Đương qui	2 chỉ
05	Phục linh	2 chỉ
06	Chế hương phụ	2 chỉ
07	Chế bán hạ	2 chỉ
08	Trần bì	2 chỉ rưởi
09	Huỳnh cầm	2 chỉ (sao rượu)
10	Mộc hương	1 chỉ rưởi

Gồm chung 10 vị, sắc 2 chén  rưởi còn lại 7  phân mà uống.

DẶN RIÊNG

a/ Nếu nhức từ nửa thân trên, thì thêm;

Phòng phong                                           2 chi

Bạch chỉ 2 chỉ

b/ Nếu nhức từ nửa thân dưới, thì thêm:

Ngưu tất                                                   2 chỉ

Phòng kỷ                                                  1 chỉ  rưởi

Huỳnh cầm                                            1 chỉ (sao rượu)

c/ Nếu nhức mỏi từ đầu xương, thì thêm:

Oai linh tiện                                             2 chỉ

*

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tác giả Lương y Huỳnh Minh Trung

NXB Thanh niên 10/1999