I . ĐẠI CƯƠNG
Đau cột sống thắt lưng hay còn gọi là đau lưng vùng thấp (Low back pain) là hội chứng do đau khu trú trong khoảng từ ngang mức L1 đến nếp lằn mông (có thể ở một bên hoặc cả hai bên), đây là một hội chứng xương khớp hay gặp nhất trong thực hành lâm sàng. Khoảng 65 - 80% những người trưởng thành trong cộng đồng có đau cột sống thắt lưng (CSTL) cấp tính hoặc từng đợt một vài lần trong cuộc đời và khoảng 10% số này bị chuyển thành đau CSTL mạn tính.
1 . Chẩn đoán
a . Lâm sàng
Hội chứng cột sống lưng (+)
+ Đau cột sống lưng có tính chất cơ học
+ Biến dạng cột sống
+ Điểm đau cột sống
+ Co cứng cơ cạnh sống
Hội chứng rễ thần kinh (-).
Cận lâm sàng cần làm
- Tổng phân tích tế bào máu ngoại vi bằng máy đếm Lase.
Sinh hóa máu : Glu, Ure, Cre, GOT, GPT, ….
Tổng phân tích nước tiểu bằng máy đếm tự động
- X-quang cột sống lưng thẳng / nghiêng
- Đo độ loãng xương bằng máy siêu âm
A. YHHĐ
Thuốc giảm đau: chọn một trong các thuốc theo bậc thang của tổ chức y tế thế giới: Acetaminophen ( paracetamol, efferalgan ), efferalgan codein, … Tùy theo tình trạng đau mà điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp.
Thuốc chống viêm không steroid
Chọn một trong các thuốc sau:
+ Diclophenac ( voltaren ) viên 50mg : 2 viên/ngày chia 2 lần sau ăn no. có thể sử dụng dạng ống tiêm bắp 75mg/ngày trong 2 - 3 ngày đầu khi bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển sang đường uống.
+ Meloxicam ( Mobic ) viên 7,5mg : 1 - 2 viên/ngày sau ăn no hoặc dạng ống tiêm bắp 15mg/ngày 2 - 3 ngày nếu bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển sang đường uống.
+ Piroxicam ( Felden ) viên hay ống 20mg, uống 1 viên/ngày sau ăn no hoặc tiêm bắp ngày một ống trong 2 - 3 ngày đầu khi bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển sang đường uống.
+ Celecoxib ( Celebrex ) viên 200mg, liều 1 đến 2 viên/ngày sau ăn no.
- Thuốc giãn cơ : chọn một trong các thuốc
+ Mydocalm: 150mg x 3 viên/ngày ( nếu co cơ nhiều ) hoặc Mydocalm 50mg x 4 viên/ngày.
+ Myonal 50mg x 3 viên/ ngày.
B . Y HỌC CỔ TRUYỀN
1 . Đau thắt lưng do phong hàn thấp
Phép điều trị: khu phong tán hàn trừ thấp, thông kinh lạc
Phương thuốc : Đại tần giao thang gia giảm
Tần giao 12g/Cam thảo 05g/Xuyên khung 10g
Đương quy 10g/Sinh địa 15g/Thục địa 10Bạch thược 15g
Khương hoạt 15g/Phòng phong 10g/Độc hoạt 10g
Bạch truật 15g/Bạch linh 10g/Trần bì 10g
Sắc uống ngày một thang chia 2 lần.
Nếu kết quả kém dùng độc hoạt tang ký sinh thang.
Có thể kê đơn thuốc theo đối pháp lập phương tùy thuộc vào tình trạng bệnh nhân và kinh nghiêm mỗi người
Thủy châm: Đại trường du, thận du, hoàn khiêu
Châm cứu: Giáp tích L1 - L5 , thận du, đại trường du, hoàn khiêu, ủy trung, dương lăng tuyền, a thị huyệt.
- Chiếu đèn hồng ngoại, sóng xung kích, siêu âm điều trị vùng thắt lưng
- Xoa bóp : dùng thủ thuật ấn, day, lăn... trên vùng cơ bị co cứng, nếu từ thắt lưng trở xuống thì day huyệt côn lôn cùng bên .
- Cấy chỉ các huyệt thận du, đại trường du, ân môn, hoàn khiêu
2 . Đau lưng do huyết ứ
(đau lưng cấp do thay đổi tư thế đột ngột hoặc vác nặng lệch tư thế )
- Phép chữa : Hoạt huyết hóa ứ, thư cân hoạt lạc :
- Phương thuốc : Thân thống trục ứ thang
- Dùng bài tứ vật đào hồng gia giảm
Thục địa 15g /Hồng hoa 10g/Bạch thược 15g
Xuyên khung 15g/Đào nhân 10g/Chỉ thực 10g
Đương quy 10g /Trần bì 10g /Ngưu tất 15g
Kê huyết đằng 15g/Đan sâm 15g/Uất kim 10g
Sắc uống ngày một thang chia 2 lần.
- Có thể kê đơn thuốc theo đối pháp lập phương
- Thủy châm, Châm cứu, xoa bóp, sóng xung kích điều trị, siêu âm điều trị cấy chỉ vùng lưng giống thể trên .
3 . Đau thắt lưng ở người già do thoái hóa cột sống
hoặc thoát vị đĩa đệm
- Phép chữa: Khu phong tán hàn thông kinh lạc, bổ can thận :
- Phương thuốc : độc hoạt tang ký sinh thang gia giảm.
Độc hoạt 15g /Tần giao 15g/Tế tân 05g
Đỗ trọng 10g/Cam thảo 05g/Bạch thược 15g
Tang ký sinh 15g/Phòng phong 10g/Ngưu tất 15g
Đương quy 10g/Đẳng sâm 15g/Cẩu tích 15g
Ba kích 15g/Câu kỷ tử 10g/Quế chi 05g
Bạch linh 10g/Xuyên khung 10g/Thục địa 15g
Sắc uống ngày một thang chia 2 lần.
- Có thể kê đơn thuốc theo đối pháp lập phương
- Thủy châm, châm cứu , xoa bóp, cấy chỉ, kéo giãn cột sống, sóng xung kích, siêu âm điều trị giống thể trên
Tư vấn cho bệnh nhân hiểu rõ về bệnh và thực hiện các biện pháp tránh tái phát đau vùng thắt lưng: làm việc đúng tư thế đặc biệt tư thế đúng khi mang vật nặng, tránh xoắn vặn vùng thắt lưng, nên bơi hàng tuần, tập luyện các động tác làm chắc khỏe cơ bụng, cơ lưng…
Tài liệu tham khảo
- Phác đồ điều trị Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Ninh
- Bài giảng Y Học Cổ Truyền Đại Học Y Hà Nội
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét